Travma, kişini kendilik algısını ve temsil oluşturabilme yetisini bozan bir süreç. Ruhsal travma yaşamış bireylerde iletişimde zorlanma ve kendini ifade etmekte yetersizlik söz konusu bununla birlikte kişide toplumdan uzaklaşma ortaya çıkmakta. Toplumdan uzaklaşan bireyde zaten var olan anksiyete ve depresyon eğiliminde daha fazla artış, artışla birlikte daha fazla izolasyon şeklinde bir olumsuz kısır döngü meydana gelmesi de en olası durumlardan biri.
Travmanın zihnimiz üzerindeki etkilerini nasıl açıklarız? Bu yazının geri kalanı konuyla ilgili yapılmış çalışmaların bir derlemesini içermektedir.
Travmaya maruz kalındığında yaşantı simgesel düzeyde kodlanıp düzenlenemez. Simgesel düzeyde organize edilememiş somut yaşantı parçaları söz konusudur. Bastırılmış anılar değil, henüz tasarımı oluşturulmamış, simgeleştirilmemiş yaşantılar söz konusudur. Zihinsel durumlar kavranamamakta, tasavvur edilememektedir. Bazen travmatik yaşantı hiç kaydedilmemiş gibidir, bazen de somut, bütünleştirilmemiş bedensel ve duyumsal parçacıklar halinde kayıt altına alınabilmiş; sözel bileşeni ve bu parçaların ait olduğu bir öykü olmamaktadır. Anı varlığından söz edemediğimizden bastırılmadan söz edemeyiz. Bilinç alanında temsile edilmeyen erken dönem ya da travmatik anıların bastırılmış olarak nitelendirilemeyeceğini, bu kişilerde olayların kodlanamadığından ve bu anıların tamamen yitirildiğine değinmektedir kimi araştırmacılar. Bazı araştırmacılara göre ise travmatik yaşantıların tekrar anımsana bileceğinden söz eder; ancak represyonun kalkmasından çok, yaşantıların simgesel düzeyde kodlanması ve düzenlenmesinde bir kapasite artışı olasıdır. Unutulan bir şeyi hatırlamaktan değil, bir şeyin ilk kez kelimelere dökülebilmesinden söz eder. BİLİNÇ DIŞI BİR BELLEK ya da BEDEN HAFIZASINA KAZINMIŞ ESKİ BİR ŞEY, yeni bir forma sokulmuştur.
Olaya biyolojik açıdan yaklaşan araştırmacılar, travmanın sinir sisteminde nasıl bir etki yarattığını ortaya koymaya çalışmaktalar: aşırı uyarılma ve fizyolojik düzensizlik simgeleştirme yetisinde bozulmaya sebebiyet verirken öğrenme bellek işlemlerinde genel bir bozulma saptanmaktadır. Hipokampüste volüm azalması MRI çalışmalarında gösterilmiştir. Bunu sözel bellekteki yeti yitimiyle ilşkilendirilmesi olasıdır. PTSD tanılı hastalarda travmanın bir yönü tekrar yaşantılanırken sağ limbik ve paralimbik alanlarda ve sağ sekonder vizüel kortekste aktivasyon ve sol orta temporal ve inferior frontal kortikal alanlarda, Broca alanı da dahil olmak üzere aktivite azalması saptanmıştır.
Referanslar
1. Fonagy P. 1991 Thinking about Thinking
2. Jose Saporta. Synthesizing psychoanalytic and biological approaches to trauma
