Yakın zamanda nörobilim dünyasını sarsan araştırmalardan biri Doktor Craig Bennett tarafından gerçekleştirildi. Bu sansasyonel çalışmada Dr. Bennett, bir Atlantik somon balığını marketten alıp, Dartmouth Üniversitesi’ ndeki laboratuvarına götürdü ve birkaç deney için fonksiyonel manyetik rezonans görüntüleme (fMRI) cihazına yerleştirdi. Bu araştırmanın amacı yeni birkaç metodu test etmekti. Ölü somon balığı görüntüleme cihazındayken, insanları farklı sosyal ortamlarda gösteren çeşitli fotoğraflar göstererek beyin aktivitesini incelemek istediler. İnsan deneklerinde olduğu gibi, somon balığına da ‘fotoğraftaki kişinin ne tür duygular içinde olabileceği’ soruldu. Tabii ki tüm bunlar yapılırken somon balığı ölü haldeydi.
Bu çalışmayı ilginç ve bir o kadar da tartışmalı yapan unsur da yaptıkları bu deney setinde somon balığının beyninden aldıkları sonuçlardı. Somonun araştırma grubuna bir sürprizi vardı. Voksel datayı inceledikleri zaman, somonun beyninde, sanki balık gördüğü resimler üzerine düşünüyormuşçasına, aktiviteye dair ipuçlarına rastladılar. Bennett bu çalışmanın sonuçlarını şöyle yorumladı: “Tamamı ile şans eseri olarak balığın beyninde önemli voksellerden aktivite gözlemdedik ve eğer absürd bir bilim adamı olsaydım, bu sonuçları ‘ölü bir somon balığı insanların duygularını proses edebilir’ diye yorumlardım”.
Bu sonuçlar her ne kadar çılgınlık gibi gözükse de, çok önemli bir konuyu vurguluyor. Çalışmanın ardından Dr. Bennett ve Kaliforniya Üniversitesi, Santa Barbara Profesörü George Wolford bunu yanlış pozitiflerin sebep olabileceği yanlış sonuçlar ve bunlara karşı önlem alınması adı altında bir makaleyle yayımladı.
Beyin görüntüleme yöntemleri gittikçe daha da hızlı bir şekilde ilerliyor fakat buna rağmen bu tür yöntemlerden alınan sonuçları en doğru şekilde analiz edebilecek istatiksel yöntemler benzeri bir ivme kazanamadı. Bu sebeple, ölü bir balığın beyninde aktivasyona kadar gidebilecek yanlış pozitifler beyin alanındaki gelişmeleri kötü yönde etkilemektedir.
Her ne kadar kulağa oldukça gülünç de gelse, bu araştırma yaygın olarak kullanılan fonksiyonel manyetik rezonans yönteminde sıkça karşılanan bir sorunu konu edinmiştir ve bilim insanlarının bu konuda dikkatli olması gerektiğini vurgulamıştır. Böylece beyni ve nasıl çalıştığını daha iyi anlamak için elimizde olan datayı daha verimli ve hatasız bir şekilde kullanabilmemizin matematiksel yöntemlere daha çok önem vermekten geçtiğinin altı bir kez daha çizilmiştir .
Görsel: Craig Bennett posterinden.
